Η αυξανόμενη παγκόσμια ζήτηση για κρίσιμα μέταλλα, λόγω της τεχνολογικής προόδου, της αμυντικής βιομηχανίας και της πράσινης μετάβασης, φέρνει την Ελλάδα στο επίκεντρο των στρατηγικών επενδύσεων.
Η ψήφιση του ευρωπαϊκού νόμου για τις κρίσιμες πρώτες ύλες
Τον Μάιο του 2024, η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε τον νόμο για τις κρίσιμες πρώτες ύλες (CRM), με σκοπό την απεξάρτηση από τρίτες χώρες, ιδίως την Κίνα, η οποία κυριαρχεί στην παραγωγή 34 στρατηγικών υλών. Ιδιαίτερη σημασία έχουν οι σπάνιες γαίες, που προκάλεσαν διεθνές ενδιαφέρον έπειτα από τις δηλώσεις του πρώην Προέδρου Τραμπ για τα κοιτάσματα της Γροιλανδίας.
Η Ελλάδα στον χάρτη των στρατηγικών υλών
Η χώρα μας διαθέτει επιβεβαιωμένα και πιθανά κοιτάσματα σημαντικών υλικών. Το project της Metlen στον Άγιο Νικόλαο Βοιωτίας ξεχωρίζει, καθώς προβλέπει παραγωγή γαλλίου από υπολείμματα βωξίτη, καθώς και σκανδίου και γερμανίου, με έναρξη λειτουργίας το 2027.
Δυσκολίες και κοινωνικές αντιδράσεις
Παρά τις επενδυτικές ευκαιρίες, η εφαρμογή τέτοιων σχεδίων δεν είναι εύκολη. Ο διαγωνισμός για την έρευνα αντιμονίου στην Κέραμο Χίου προκάλεσε τοπικές αντιδράσεις και δύο προσφυγές στο ΣτΕ, με αποτέλεσμα να αποσυρθεί η υποστήριξη του δημάρχου και να καθυστερήσει ο σχεδιασμός.
Η κοινωνική αποδοχή αναδεικνύεται σε κρίσιμο παράγοντα. Ανάλογη περίπτωση παρουσιάστηκε και στη Σερβία με το κοίτασμα λιθίου στο Τζαντάρ, παρά το στρατηγικό του μέγεθος.
Στρατηγική συναίνεσης και νέες γεωλογικές έρευνες
Το ΥΠΕΝ σχεδιάζει δημοσκοπήσεις σε περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, όπως τα Κιμμέρια Ξάνθης, ενώ η ΕΑΓΜΕ ήδη διενεργεί έρευνες σε Σάμο, Καλλυντήρι Ροδόπης και μελλοντικά στο Κιλκίς.
Σημαντικά κοιτάσματα σπάνιων γαιών έχουν εντοπιστεί σε περιοχές όπως:
- Παράκτια ζώνη Χαλκιδικής – Αλεξανδρούπολης
- Λατερίτες Λοκρίδας
- Βωξίτες Παρνασσού – Γκιώνας
Η Ευρώπη δεν έχει άλλη επιλογή
«Αν η Ευρώπη θέλει να διατηρήσει τον ρόλο της, πρέπει να τολμήσει τις απαραίτητες επενδύσεις στον ορυκτό της πλούτο, με σεβασμό στο περιβάλλον και έμφαση στην κοινωνική συναίνεση», δηλώνει ο Κωνσταντίνος Γιαζιτζόγλου, πρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων.
Από τις 34 ύλες που έχουν χαρακτηριστεί στρατηγικές από την ΕΕ, οι 26 ελέγχονται κατά 50% ή και περισσότερο από τις χώρες BRICS. Για 20 από αυτές, η εξάρτηση φτάνει το 100%. Τα 47 ευρωπαϊκά projects που έχουν εξαγγελθεί καλύπτουν μόλις 10 ύλες και μάλιστα μακροπρόθεσμα.
Το διακύβευμα δεν είναι μόνο οικονομικό, αλλά κυρίως γεωπολιτικό και τεχνολογικό.
