Η Goldman Sachs έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες σπάνιων γαιών και κρίσιμων ορυκτών, επισημαίνοντας τη δεσπόζουσα θέση της Κίνας τόσο στην εξόρυξη όσο και στη μεταποίηση. Η τράπεζα περιέγραψε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι χώρες που επιδιώκουν να μειώσουν την εξάρτησή τους από το Πεκίνο.

Η κινεζική κυριαρχία στις σπάνιες γαίες

Σύμφωνα με σημείωμα της Goldman Sachs, η Κίνα ελέγχει το 69% της παγκόσμιας εξόρυξης, το 92% της μεταποίησης και το 98% της κατασκευής μαγνητών. Οι σπάνιες γαίες (REEs) αποτελούν βασικό πεδίο γεωπολιτικής αντιπαράθεσης, καθώς είναι κρίσιμες για τεχνολογίες αιχμής όπως οι μπαταρίες, τα μικροτσίπ, η τεχνητή νοημοσύνη (AI) και τα στρατιωτικά συστήματα.

Η αγορά των REEs αποτιμήθηκε στα 6 δισ. δολάρια το 2024, ωστόσο η Goldman Sachs εκτιμά ότι ακόμη και μια διακοπή 10% στην παραγωγή τους θα μπορούσε να μειώσει το παγκόσμιο ΑΕΠ κατά 150 δισ. δολάρια, προκαλώντας πληθωριστικές πιέσεις λόγω ελλείψεων.

Κρίσιμα ορυκτά υπό απειλή

Η τράπεζα εντόπισε υλικά όπως το σαμάριο, ο γραφίτης, το λουτήτιο και το τερβίο ως ιδιαίτερα ευάλωτα σε περιορισμούς εξαγωγών. Το σαμάριο, που χρησιμοποιείται σε μαγνήτες σαμαρίου-κοβαλτίου για αεροδιαστημική και άμυνα, θεωρείται στρατηγικής σημασίας. Ανάλογοι κίνδυνοι υπάρχουν και για το λουτήτιο και το τέρβιο, ενώ ελαφρές σπάνιες γαίες όπως το κέριο και το λανθάνιο ενδέχεται να βρεθούν στους επόμενους στόχους του Πεκίνου.

Δυτικές εταιρείες και εναλλακτικές λύσεις

Η Goldman Sachs σημείωσε ότι εταιρείες όπως η Lynas Rare Earths και η Solvay μπορούν να συμβάλουν στην κάλυψη των ελλείψεων, ωστόσο η εξάρτηση από την Κίνα παραμένει υψηλή. Η ανάπτυξη εναλλακτικών αλυσίδων παραγωγής παραμένει χρονοβόρα, καθώς απαιτείται πολυετής επενδυτικός και τεχνολογικός σχεδιασμός.

Τα εμπόδια στην ανεξαρτησία

Η τράπεζα υπογραμμίζει ότι η δημιουργία ανεξάρτητων εφοδιαστικών αλυσίδων προσκρούει σε τρεις κύριους παράγοντες: γεωλογική σπανιότητα, τεχνολογική πολυπλοκότητα και περιβαλλοντικούς περιορισμούς. Η εξόρυξη νέων κοιτασμάτων απαιτεί 8–10 χρόνια, ενώ η μεταποίηση REEs χρειάζεται εξειδικευμένες υποδομές και τεχνογνωσία. Παράλληλα, η παραγωγή μαγνητών στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και τη Γερμανία εξακολουθεί να εξαρτάται από κινεζικές πρώτες ύλες.

Επενδυτικοί κίνδυνοι και προοπτικές

Η Goldman Sachs πρότεινε τη διαφοροποίηση μέσω μετοχών εταιρειών όπως οι Iluka Resources, Lynas Rare Earths και MP Materials Corp, οι οποίες κατέχουν κομβικό ρόλο στον κλάδο. Παράλληλα, η τράπεζα προειδοποιεί ότι το έλλειμμα σε κρίσιμα παράγωγα, όπως το Neodymium-Praseodymium Oxide, μπορεί να ενισχύσει την πίεση στην παγκόσμια αγορά.

Πέραν των σπάνιων γαιών, η τράπεζα εκφράζει ανησυχίες και για άλλα εμπορεύματα, όπως το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και το κοβάλτιο, λόγω της αύξησης των γεωπολιτικών εντάσεων.